De installatiebranche is volop in beweging. Nieuwe wet- en regelgeving, verduurzaming, netcongestie en veiligheid vragen veel van fabrikanten, installateurs en alle andere schakels in de keten. Martijn van Leerdam, coördinator productmanagement bij Alklima B.V. (exclusief distributeur van Mitsubishi Electric in Nederland), ziet die ontwikkelingen vooral als kansen. “Het is een dynamische markt met veel uitdagingen, en vooral veel potentieel.”

De overstap naar natuurlijke koudemiddelen

Een belangrijk thema voor Alklima is de vernieuwde F-gassenverordening, waarmee Europa streeft naar een volledig emissievrije situatie wat betreft synthetische koudemiddelen in 2050. Martijn: “Er worden verboden ingesteld op bepaalde koudemiddelen bij verschillende productgroepen die vanaf een bepaalde datum niet meer geïmporteerd of geproduceerd mogen worden. Uiteindelijk gaan we bij Mitsubishi Electric naar natuurlijke koudemiddelen toe, voornamelijk propaan.”

Dat vraagt om aanpassingen in producten én werkwijze. “Met het koudemiddel propaan moet je zorgvuldig omgaan, en dat vraagt om extra veiligheidsmaatregelen. Mitsubishi Electric heeft dat goed geregeld. Ze introduceren bijvoorbeeld een lucht/lucht-warmtepomp met een geurstof die vrijkomt bij lekkage, net als bij aardgas. Zo weet je meteen dat er iets aan de hand is.”

Voorbereid op de toekomst

De ontwikkelingen gaan snel. Voor veel productgroepen is Alklima al bezig met propaan-oplossingen. “Voor woningbouw leveren we al lucht/water-warmtepompen in monoblock-uitvoering met propaan,” vertelt Martijn. “In deze uitvoering bevindt het koudemiddel zich volledig buiten en wordt het warme water naar binnen gebracht, wat veiligheidsrisico’s beperkt.” Toch blijft het daar niet bij: Mitsubishi Electric werkt op dit moment ook aan een split-uitvoering op propaan. “Die variant biedt voordelen zoals een hoger rendement, minder warmteverlies, en is minder gevoelig voor bevriezing.” Daarnaast komt er eind dit jaar een eerste split-unit op propaan voor de residentiële markt – een lucht/lucht-warmtepomp ofwel aircondioning– waarin eveneens die geurstof is geïntegreerd die bij lekkage vrijkomt, vergelijkbaar met de geur van aardgas. “Dit verhoogt het veiligheidsniveau zonder in te boeten op comfort. Op het gebied van veiligheid heeft Mitsubishi Electric het echt goed geregeld.”

Ook op het gebied van grotere installaties voor de utiliteit probeert Mitsubishi Electric vooruit te streven. Al ruim tien jaar geleden ontwikkelde het bedrijf hybride VRF-systemen, die de voordelen van traditionele VRF-installaties combineren met de veiligheid en comfort van watergedragen systemen. “Hierdoor zijn er geen aanvullende veiligheidsmaatregelen nodig in verblijfsruimten, waar alleen water circuleert,” aldus Martijn. “Voor het kleine deel van het systeem waarin nog koudemiddel zit, bereiden we ons nu al voor op de omschakeling naar propaan. Daarmee lopen we voor op regelgeving die pas in 2033 van kracht wordt.”

Kennisdeling en training

De introductie van nieuwe koudemiddelen brengt ook onduidelijkheid mee in de markt. “Installateurs zijn bekend met de huidige koudemiddelen, maar propaan roept vragen op. “Onze doelstelling is om de markt zo goed mogelijk te informeren. Door trainingen te geven en uitleg te bieden over bijvoorbeeld de nieuwe BRL-eisen, willen we zorgen dat installateurs voorbereid, veilig en met vertrouwen met propaan kunnen werken.” aldus Martijn.

Belang van consistent beleid

Voor Martijn maken de huidige ontwikkelingen in de branche zijn werk juist extra interessant. “Het is uitdagend, en dat vind ik ook het leuke eraan,” zegt hij. “Wij zijn gebaat bij consistent beleid vanuit de Nederlandse overheid en Europa met een duidelijk plan. Als dat er is, dan volgen wij dat ook.” Toch merkt Martijn dat die consistentie de afgelopen jaren vaak ontbrak. “De F-gassenverordening is daar een goed voorbeeld van. Die liep eerst tot 2030, maar werd in 2024 al opengebroken. Dat betekent terug naar de tekentafel.” Snel schakelen is dan essentieel, en gelukkig kan Mitsubishi Electric dat ook. “Wij zorgen er altijd voor dat onze producten voldoen aan de Europese wet- en regelgeving. Dat vraagt om flexibiliteit, en dat maakt het werk juist dynamisch.’’

Slim omgaan met netcongestie

Een ander urgent thema is netcongestie: filevorming op het elektriciteitsnet. Martijn: “We verbruiken niet méér stroom, maar de pieken zijn te hoog. Bijvoorbeeld als iedereen tussen 17.00 en 21.00 uur de auto oplaadt, elektrisch kookt en warm water vraagt. Daar moeten we slimmer mee omgaan.”

Warmtepompen kunnen hierbij juist een rol spelen. “De boiler hoeft niet direct aan als je gedoucht hebt. Je kunt hem beter opladen op momenten dat er zon of windenergie beschikbaar is. Zo helpen we de pieken op het net te verlagen.”

Ook in de utiliteit biedt Alklima oplossingen tegen netcongestie. “We krijgen nieuwe regelaars waarmee we installaties slim kunnen aansturen. Denk aan scenario’s waarin op basis van het verbruik van een pand prioriteitinstellingen kunnen gegeven worden aan de verschillende ruimtes, ruimtes kunnen uit of in ventilatiemodus geschakeld worden of de temperatuur tijdelijk wordt aangepast. Tevens kan het vermogen van de buitenunits gelimiteerd worden. Zo kan peak shaving toegepast worden, houd je grip op het gecontracteerd piekvermogen en kan de elektra-aansluiting geminimaliseerd worden.”

Samenwerking in de keten

Volgens Martijn is samenwerking binnen de bouwkolom essentieel. “De samenwerking tussen leverancier, installateur en adviseur is altijd sterk geweest. We hebben kennisdeling met deze partijen altijd prioriteit gegeven, want uiteindelijk zijn zij degene die onze producten in de markt zetten en de kwaliteit van het eindproduct bepalen. Maar we zien nu ook dat we veel eerder in het bouwproces samen met de installateur bij de aannemer aan tafel zitten. Dat zorgt voor betere integratie en brengt de bouw en installatie dichter bij elkaar.”

Toch mag de samenwerking met netbeheerders en overheid volgens hem beter. “Het zou mooi zijn als we op gebiedsniveau kunnen sturen: dit is de beschikbare elektriciteit, hoe verdelen we die optimaal? Daar is nog wel heel veel te winnen.” 

Monitoring en optimalisatie

Tot slot ziet Martijn ook het belang van monitoring toenemen. “Vanaf 2026 komt er GACS wetgeving aan die prestatiemonitoring voor grote installaties verplicht stelt. De nieuwe generatie klimaatbeheersystemen van Mitsubishi Electric zijn daar al op voorbereid. Zo wordt de installatie continue op prestatie gemonitord. En dat draagt ook weer bij aan een lager energieverbruik.”

Tijdens de Installatie Vakdagen laat Alklima deze ontwikkelingen uitgebreid zien. “We geven lezingen over propaan, instructies van monitoringtools en we willen vooral de markt goed informeren. Want de producten zijn er, nu is het tijd om er goed mee om te gaan.”